Görme engeli nedir?

Doğumsal veya sonradan olan sebeplerden dolayı tıbbi olarak düzeltilemeyecek şekilde görme keskinliğinde anlamlı azalma olan ve bu nedenle yaşamını desteksiz sürdüremeyen kişiler ‘Görme Engelli’ olarak tanımlanır. Dünya Sağlık Teşkilatının (WHO) yaptığı tarife göre; tıbbi ve cerrahi tedavi sonrasında düzeltmeye rağmen iyi gören gözde görme 0.3’ten az ve/veya görme alanı 20 dereceden dar ise görme azdır.

Az görme: İyi gören gözde gözlükle görme keskinliğinin 0.3- 0.05 arasında olmasıdır. . Dünya genelinde yaklaşık 161 milyon görme engelli bulunmaktadır. Bunların 124 milyonu az gören, 37 milyonu total görme kayıplıdır. Ülkemizde yaklaşık 77 bin görme engelli birey bulunmaktadır. (http://www.göz vakfi.com/)

Görme engelinin nedenleri nelerdir? Kalıtım, annenin yaşı, annenin hamilelikte kızamık veya kızamıkçık hastalığı geçirmesi,annenin beslenmesi, annenin radyasyona bağlı kalması, süreğen hastalıkları, ateşli hastalıklar, suçiçeği çıkarması, anne baba arasındaki psikolojik nedenler ,doğumun geç ve güç oluşu, bebeğin başına kordonun dolanması, kordon dolanması durumunda çocuğun oksijensiz kalması, bebeğin geliş şekilleri, doğumun yetkili kişiler tarafından yaptırılmaması evde yaptırılması, doğumda sterilinin az oluşu, çocuğun vakumla veya forsepsle olması, doğumdan önce çocuğun gözüne mikrop bulaşması, çevresel faktörler, kitle iletişim araçları,bebeğin enfeksiyona maruz kalması, ateşli hastalıklar geçirmesi, travmalar, düşmeler, çarpmalardır.(cocuklarcicektir.blogspot.com.t) Görme engelliler nasıl okuyup yazmaktadırlar? Görme engellilerin okuyup yazmak için kullandıkları, noktalardan oluşan kabartma bir yazı sistemi bulunmaktadır. Luis Braille 1809'da Fransa'da doğmuş ve küçük yaşta gözlerini kaybetmiştir. Resim kartonuna benzer kağıtlar üzerine kabartılmış noktalardan oluşan yazı, görme engelliler tarafından parmak uçlarıyla okunmaktadır.(http:// www.nedir.com/g%C3%B6rme-engelliler)

Görme Engelinin Nedenleri

Doğum Öncesi Nedenler • Genetik aktarım • Annenin hamilelik sırasında geçirdiği ateşli hastalıklar • Annenin hamilelik sırasında röntgen ışınlarına maruz kalması • Annenin hamilelik sırasında geçirdiği düşme, çarpma gibi kazalar

Doğum Anı Nedenleri • Doğum anı travmaları • Doğumun geç ve zor olması • Doğum anında kordon dolanması sonucunda beyne oksijen gitmemesi ve bunun sonucu olarak beynin görme merkezinin zarar görmesi

Doğum Sonrası Nedenler • Ateşli hastalıklar • Kazalar • Zehirlenmeler • Tümörler

Çocuğumun Görme Engelli Olduğunu Nasıl Anlarım? Görme engeli, çocuklarda özellikle bebeklerde zor fark edilen bir durumdur. Çünkü küçük yaştakiler yaşadığı şeyi ifade edemezler. Bu nedenle görme engelinin fark edilmesinde ailelere büyük iş düşmektedir. Ailelerin çocuklarını inceleyip görme bozukluğu belirtilerini yakalamaları ve doktor muayenelerini aksatmamaları gerekir. Görme güçlüğünün ne kadar erken farkına varılırsa o kadar erken, onun için planlanmış eğitime başlayabilir. Çocuğun görme engeli olup olmadığını anlamaya yönelik ipuçları: • Gözlerinin önünde bulunan ilgi çekici eşyaları takip edememe ya da farkına varamama • Uzun süre aynı yere bakma • Farklı bir şekilde gözlerini döndürme • Sık sık gözlerini ovma ve kaşıma • Gözlerini ışıktan kaçırma ve gözlerinde titreme • Sağa sola amaçsız uzanma ve sık sık düşme • Renkli bir resmin renklerini ayıramama • Gözlerde kızarma ve yaşarma • Gözlerde anormal bir şekilde büyüme ve küçülme • Gözlerin ortasında bulanıklık ve ışık geldiğinde parlama

Görme Engelli Bireylerin Ailelerine Öneriler

• Aileler için engelli bir bireye sahip olmak, yaşamlarının en zorlu ve beklenmedik deneyimidir. Anne-babalar, engelli bir çocuğa sahip olduğunda ilk olarak hayal kırıklığı yaşarlar. Bu duyguya üzüntü ve öfke de eşlik edebilir. Çocuklarına ne olduğunu ve ileride ne yaşayacaklarını bilemedikleri için büyük endişe içindedirler. Engelli çocuğa sahip ailelerde birincil güçlük, ailenin çocuğu kabullenmesinde ve engelini anlamasında yaşanır.

• Anne babalar çocuklarının engel tanısını öğrenmelidir. Böylece çocukları ile daha olumlu ilişkiler kurup bozulan aile ilişkilerini düzenleyebilirler. Çocuğun, engelini kısa sürede kabullenebilmesi için ona destek olunması gerekmektedir. Duygularınızı aile üyeleri ile paylaşın. Duygularınızı göstermekten kaçınmayın. Olumlu bakış açışınızı hiç kaybetmeyin. 

• Çocuğunuzun etkili eğitim programlarında bulunun, onun gelişimini izleyin.

• Acıma duygusundan kaçının, bunun çocuğunuzun gelişimini olumsuz etkileyeceğini unutmayın. Görme engelli kişi, himayeye muhtaç, acınacak ve çaresiz bir insan değildir; bunu aklınızdan çıkarmayın.

• Ona gerekli imkânların sunulması halinde kimseye rahatsızlık vermeyecek ve muhtaç olmaksızın yaşamını başarılı bir şekilde sürdürebilecektir.

• Görme engelli bir bireyin yaşadığı herbaşarısızlığa görmemesini mazeret göstermesi ne kadar yanlışsa sizlerin de her başarı için görmenin gerekli olduğunu ileri sürmeniz o kadar yanlıştır.

Görme Engelli Yetişkin Bireylerle İletişim Önerileri

• İhtiyaç duyduklarını fark ettiğinizde yardım teklif edin.

• Kendinizi tanıtın. Grup içindeyseniz onu gruptaki diğer kişilerle tanıştırın.

• Görme engelliler kollarından destek alırlar. Kol kola girmeniz gerekiyorsa siz onun koluna girmeyin; ona, sizin kolunuza girmesini teklif edin.

• Duvar, masa gibi dokunabileceği bir şeyin yanına bırakın.

• Fazla korumacı davranmaktan sakının. Bu şekilde bir yaklaşım bireyin psikolojik ve sosyal açıdan gelişimini ve bağımsız yaşam becerilerini kazanmasını engelleyecektir.

• Görme engelli birey ile iletişimde temel kıstas, engelli bireyi kendine özgü kişiliğe sahip, kendi kararlarını kendi verebilen biri olarak görmektir.

• İletişim sırasında diğer insanlara nasıl davranıyorsanız engelli bireye de öyle davranmanız gerekir. Durumları nedeni ile gösterilen aşırı ilgi ya da görmezden gelme, bireyi olumsuz etkiler. 21 Görme Engelli Çocuklarla İletişim Önerileri

• Görme engelli bir çocukla iletişim kurarken ona dokunmak, hem çocuğun kendisiyle konuşan kişiyi daha iyi algılamasını hem de daha sıcak bir iletişimin kurulmasını sağlayacaktır.

• Onunla konuşurken cana yakın, destekleyici ve anlamaya yönelik konuşun.

• Görme engelli bir çocuğun çevresiyle olan ilişkisi diğer duyu organlarıyla kurulmaktadır. Görme duyusu olmadığı için çevresine olan ilgisi zaman zaman azalabilir. Bu nedenle onun etrafa karşı ilgisini sürekli canlı tutmak için motive edici olun. Onu sürekli bir şeyler yapmaya, öğrenmeye teşvik edin.

Görme Engellilerde ve Ailelerinde Yaşanılan Stresle Baş Etme Yolları

Stres, İnsanların çeşitli sıkıntılı durumlar karşısında hem bedensel hem de ruhsal dengesinin bozulmasıdır. Stresin başlangıcında bireyler kendilerinde bedensel ve psikolojik birtakım değişimler gözlemler. Bedensel olarak baş ağrısı, baş ağrısı, terleme, kalp atışlarının hızlanması, nefes darlığı gibi; psikolojik olarak yapılan işe konsantre olamama, aşırı tedirginlik hissi, sürekli olumsuz şeyler düşünme gibi değişimler yaşanır. Yaşam içerisinde insanların stres yaşamasını etkileyen çok fazla faktör bulunmaktadır. Bunlar; sevdiğimiz insanlardan ayrılma, istenilen başarıların elde edilememesi, bireyin kendisine karşı güvensizliği, iş ortamında insanlar arası ilişkilerde yaşanılan olumsuz deneyimler olabilir.

Görme engelli bireyler için stres oluşturan bu gibi faktörlerin yanı sıra yaşamda karşılaştıkları sorunların ağırlığı; engel ile ilgili yaşadıkları sorunların kimi zaman çözümsüz olması; iş, okul ve sosyal yaşamlarında insanların olumsuz tutumlarıönemli stres nedenleri arasında sayılabilir. Görme engelli bireyin yaşadıkları bu sorunlar ailelerine de olumsuz bir şekilde yansımakta ve onların da benzer stresi yaşamaları kaçınılmaz olmaktadır.

Peki stresle nasıl başedilebilir?

•Stres uyandıran durumları hiç kimseyle paylaşmamak mevcut stresimizi bir kat daha artıracaktır. Bu nedenle çevremizde bulunan, kendimize yakın hissettiğimiz kişilerle yaşadıklarımızı paylaşmak fayda sağlayacaktır.

• Stresle baş etme sürecinde düzenli gece uykusu uyumak sizi yenileyecek, güne enerjik bir şekilde başlamanızı sağlayacaktır.

• Kendinize yeni yeni hobiler edinin. Kitap okuyabilir, müzik dinleyebilirsiniz ( Bu müziklerin içinizi karartmayan türden olmasına özen gösterin). 

•Olumlu ve güzel şeyler düşünmeye çalışın. Şunu unutmayın ki nasıl düşünürseniz öyle hisseder ve öyle davranırsınız

. •İnanın ve güvenin. Sorunları yalnızca sizlerin yaşamadığını bilin. Herkesin günlük yaşamda birtakım sorunları olabileceği gerçeğini gözden kaçırmayın.

•Yaşadıklarınız karşısında olaylara sadece kendi açınızdan bakmayın. Empati kurun. Karşınızdaki kişinin penceresinden de olayları değerlendirmeye çalışın.

• Geçmişteki hata ve başarısızlıklarınızdan pişmanlık duymayın. Yalnızca, hatalarınızdan ders çıkarmasını bilin.

• Kötü ve gergin zamanların mutlaka bir sonu vardır. Olumlu ve sabırlı olmaya çalışın

Görme yetersizliği olan çocukların öğretmenlerine öneriler nelerdir?

Görme engelli olan çocuklara, yazılı yoklamalarda soru ve cevaplarını kabartma yazı ile yazmalarına ve yazılı yoklamalarda biraz daha fazla zaman kullanmalarına müsaade edilecek; kabartma olarak verilen cevaplar, imtihandan hemen sonra öğretmenin öğrenciye okutturmasıyla değerlendirilebilecektir.Cevabı karmaşık çizimlere veya şekillere dayanan sorulardan, çizimsiz olarak sonuçlandırılması mümkün olmayan konulardan sorumlu tutulmayacaklardır.Az gören öğrenci tahtayı rahatça görebileceği bir yere oturtulmalıdır. Sınıfta beyaz tahta kullanılıyorsa öğrencinin oturduğu yerden tahtanın parlayıp parlamadığını kontrol etmelidir. Tahta parlarsa bu durum öğrencinin tahtada yazılı olanları olumsuz görmesini etkileyecektir. Eğer sınıfta kara tahta kullanılıyorsa tahtanın her zaman temiz olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde öğrenci tebeşir tozuyla kaplı tahtada yazılı olanları görmede zorlanabilir.Az gören öğrenciler okudukları materyali daha iyi görebilmek için gözlerine yaklaştırmak isteyebilirler. Burada dikkat edilecek en önemli konu, başın sayfa üzerine eğilmesi değil sayfanın göze yaklaştırılmasıdır. Sayfanın üzerine eğilerek çalışmak boyun ve sırtta yorgunluğa yol açtığı gibi başın gölgesinin sayfanın üzerine düşmesinden dolayı görmeyi zorlaştırır. Okunacak materyalin göze yaklaştırılması amacıyla okuma standartlarından ya da kalın klasörlerden yararlanılabilir. Ders kitaplarının sayfa düzeni, öğrenci için görsel karışıklık yaratacak biçimde olabilir. Bu durumlarda öğrencinin çalıştığı kısımlar dışındaki kısımların bir kağıtla kapatılması yoluna gidilebilir. Öğrenci okurken sık sık satırı kaybediyor veya alt satırda okumaya devam edeceği yerde alt satıra geri dönüyorsa koyu renkli fon kartonundan hazırlanacak bir okuma penceresi kullanılabilir.Öğrenciye kitap okurken zaman tanımak gerekir. Diğer öğrencilere göre okuma sırasında daha çabuk yorulabilir. Bu durumda öğrenciye dinlenmesi için kısa molalar verilmelidir. Öğrencinin kullanmış olduğu defter, koyu renk çizgilerle belirginleştirilmiş olmalıdır. Öğrencinin kalemi de koyu renkli yazan kurşun veya tükenmez kalemler kullandırılmalıdır. Matematik dersinde defterin kareli olması çocuğun yazısının okunaksız olmasına neden olabileceğinden dolayı düz çizgili defterler tercih edilmesinde fayda vardır.Görme yetersizliğinden etkilenen çocukların iyi gören çocuklara göre daha fazla yazmaya hazırlık çalışması yapması gerekebilir. Bu çalışmalara gerektiği kadar fazla yer verilmesi öğrenciler yazmaya geçtiklerinde yazılarının okunaklı olmasına yardım edecektir. Öğrenci tahtadaki yazıyı tüm düzenlemelere rağmen göremiyorsa yazdığımız yazının bir fotokopisi öğrencinin masasına konup ondan yazması istenebilir.Öğretmen tahtaya yazı yazarken yazdıklarını sesli olarak tekrarlaması az gören öğrenci için fayda sağlayacaktır.Sınıfta eğer öğretmeni görsel birtakım materyaller kullanıyorsa görme problemi olan öğrencinin yakından bakmasını sağlamalıdır.Ders yılı başında okul binası ve öğrenci için önemli bölümleri (tuvalet, kantin, yemekhane, kütüphane), bu bölümlerin okul içindeki yerleşimleri öğrenciye tanıtılmalıdır.Aynı zamanda okul çevresi de (park, bahçe ) öğrenciye tanıtılmalıdır.Sınıf içinde öğrencinin tahtaya ve kapıya giderken takılabileceği birtakım engeller bulunmamalıdır.Sınıfta herhangi bir değişiklik yapıldı ise bu öğrenciye söylenmelidir.